Sáng ngày 4/2/2025 (tức ngày mùng 7 tháng Giêng năm Ất Tỵ), xã Cao Xá tổ chức Lễ đón nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia "Lễ hội Vật đuổi giải Đình Vĩnh Mộ và khai mạc Lễ hội Vật đuổi giải năm 2025. Tới dự buổi lễ có các đồng chí: Nông Quốc Thành – Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa, Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch; Dương Hoàng Hương – UVBTV Tỉnh Ủy, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh; Cao Văn Thắng – Chánh Văn phòng HĐND tỉnh, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ; Nguyễn Bá Khuyến – Phó Giám đốc Sở VHTT&DL tỉnh Phú Thọ. Về phía huyện Lâm Thao có các đồng chí: Nguyễn Quang Anh – TUV, Bí thư Huyện ủy; Khuất Đăng Khoa – Phó Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện; Bùi Hoài Giang – Phó Bí thư Thường trực, Chủ tịch HĐND huyện; đồng chí Dương Hoàng Phúc; Ngô Đức Sáu – UVBTV, Phó Chủ tịch UBND huyện; Nguyễn Mạnh Toàn – UVBTV Huyện ủy, Chủ tịch UBMTTQ huyện; lãnh đạo một số phòng, ban, đơn vị thuộc huyện; lãnh đạo Đảng ủy, chính quyền các xã lân cận; lãnh đạo Đảng ủy, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể xã Cao Xá cùng đông đảo nhân dân và du khách thập phương.

Các đại biểu dâng hương tại Đình Vĩnh Mộ

Các đại biểu tham dự buổi lễ

Đình Vĩnh Mộ thuộc cụm di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh Đình, Chùa Vĩnh Mộ. Đình thờ Thành hoàng tên húy là Nguyễn Văn Kỳ - một vị tướng dưới thời Hùng Vương thứ 18, người đã có công giúp Tản Viên Sơn Thánh đánh đuổi giặc Thục. Ông cũng là người có công chiêu dân lập ấp, khai khẩn lập ra ấp Thanh Hà. Để tưởng nhớ công ơn to lớn của ngài, người dân đã lập miếu thờ ông ở trong đê sông Hồng. Đến thời Lê mạc, người dân trong vùng dựng ngôi đình thờ ông ở trung tâm thôn Vĩnh Tề.

Theo truyền thống, Lễ hội Vật đuổi giải được xã Cao Xá tổ chức hàng năm vào ngày mùng 6 và 7 tháng Giêng. Sau khi tế Thành hoàng làng theo nghi thức truyền thống tại đình, hai đô vật cao tuổi sẽ tham gia thi đấu trình thánh mở đầu cho lễ hội. Hội vật đuổi giải Đình Vĩnh Mộ khác với tất cả các hội vật khác trên cả nước, đó là sau trận chung kết sẽ đến phần đuổi giải.  Giải vật được treo ở trên cột cờ, người thắng cuộc trèo lên giật lấy giải rồi chạy ra khỏi làng, đằng sau là dân làng đuổi theo, đến khi người đoạt giải chạy ra khỏi làng và nhảy xuống nước thì dân làng mới không đuổi nữa. Trong khi chạy, nếu người thắng cuộc quay đầu lại thì sẽ bị dân làng đánh đòn, vì cho rằng năm đó không may mắn. Đuổi giải xong là kết thúc hội vật. Nếu mọi việc diễn ra suôn sẻ thì dân làng phấn khởi, nhà nhà ăn mừng vì tin rằng năm đó sẽ mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt. Lễ hội vật đuổi giải Đình Vĩnh Mộ xã Cao Xá là nét đẹp văn hoá dân gian độc đáo, biểu dương tinh thần thượng võ, ca ngợi tình yêu quê hương, đất nước, quyết tâm đánh đuổi giặc ngoại xâm của dân làng. Không chỉ vậy, lễ hội còn được Nhân dân địa phương ví như một tục “hèm” đầu năm để xua đuổi hết những rủi ro của năm cũ ra khỏi làng, đón năm mới mọi điều tốt lành đến với mọi nhà, mọi người.

Với những ý nghĩa đó, ngày 10/12/2024 Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 3985/QĐ- BVHTTDL công nhận Lễ hội Vật đuổi giải đình Vĩnh Mộ xã Cao Xá là di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc Gia.

Lãnh đạo Cục Di sản văn hóa, Bộ VHTT&DL trao chứng nhận Lễ hội vật đuổi giải Đình Vĩnh Mộ là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia cho lãnh đạo xã Cao Xá, huyện Lâm Thao.

Tại buổi lễ, lãnh đạo Cục Di sản văn hóa – Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trao chứng nhận Lễ hội Vật đuổi giải Đình Vĩnh Mộ, xã Cao Xá là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Đồng chí Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh Dương Hoàng Hương tặng hoa chúc mừng Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân xã Cao Xá

Các đồng chí lãnh đạo huyện Lâm Thao tặng hoa chúc mừng Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân xã Cao Xá

Lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Thọ tặng hoa chúc mừng Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân xã Cao Xá

Nhân dịp này, các đồng chí lãnh đạo tỉnh, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch; lãnh đạo Huyện ủy, HĐND, UBND, UBMTTQ huyện tặng lẵng hoa chúc mừng Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Cao Xá.

Lễ hội Vật Đuổi giải truyền thống xã Cao Xá được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia không chỉ có ý nghĩa to lớn đối với người dân xã Cao Xá, đồng thời, tạo thêm cơ hội phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt trong lĩnh vực du lịch cũng như việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống.

Ngay sau buổi Lễ đón nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, xã Cao Xá tổ chức Lễ hội Vật đuổi giải đình Vĩnh Mộ năm 2025. Năm nay, lễ hội có 10 đôi đô vật đến từ các địa phương trong và ngoài xã tham gia. Sau khi làm lễ tế Thành hoàng làng theo nghi thức truyền thống tại đình, hai đô vật cao tuổi trong làng đã thi đấu trình làng mở đầu cho lễ hội. Tiếp theo là các đô vật đăng ký thi đấu lần lượt tranh tài../.

Kim Tuyến – Hồng Vân