Tính đến tháng 8/2019, tỉnh Phú Thọ có 93 xã đạt chuẩn nông thôn mới (NTM), chiếm 37,7%; 13/13 huyện, thành, thị có xã đạt chuẩn NTM; 166 khu dân cư được công nhận đạt chuẩn NTM; huyện Lâm Thao đạt huyện NTM; thị xã Phú Thọ, thành phố Việt Trì và huyện Thanh Thủy có 100% số xã đạt chuẩn NTM; bình quân tiêu chí đạt 15,0 tiêu chí/xã. Có được kết quả này, ngoài nguồn vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước thì chương trình xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh đã thu hút được sự tham gia tích cực của đông đảo nhân dân, tạo nguồn nội lực lớn giúp địa phương đẩy nhanh tiến độ, thực hiện hoàn thành các mục tiêu đề ra.

Xây dựng NTM là để nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân. Để đạt được mục tiêu ấy, một trong những yếu tố quan trọng đó là sự đồng thuận từ cấp ủy, chính quyền địa phương cho đến từng người dân.

Về xã Khải Xuân (huyện Thanh Ba), đi trên những con đường bê tông rộng rãi, ít ai biết rằng trước đây con đường này là đường đất, cứ mưa xuống là lầy lội và trơn trượt, người dân đi lại khó khăn. Để có con đường nối từ xã Khải Xuân đến khu Chùa Tà dài trên 3km, rộng 5,5m đổ bê tông, chính quyền xã đã đi từng ngõ, gõ cửa từng nhà để tuyên truyền, vận động nhân và được đông đảo người dân đồng tình ủng hộ trên 4000m² đất, tường rào cùng hàng trăm ngày công lao động.

Ví dụ trên là một trong nhiều công trình điển hình mà Khải Xuân thực hiện được nhờ huy động từ sức dân. Trong 10 năm xây dựng NTM, ngoài ngân sách của trung ương, của tỉnh, huyện, Khải Xuân đã huy động từ nguồn xã hội hóa được trên 25 tỷ đồng (chiếm trên 70% nguồn ngân sách) để xây dựng NTM. Từ nguồn xã hội hóa, xã đầu tư cải tạo, làm mới đường giao thông nông thôn, trạm y tế xã, mua sắm cơ sở vật chất cho các trường học trên địa bàn. Có sự đồng tình, hưởng ứng của người dân, Khải Xuân đã về đích NTM vào tháng 6/2019.

Ông Nguyễn Trường Thành - Phó Chủ tịch UBND xã Khải Xuân cho biết: Là xã nghèo của huyện Thanh Ba, dân cư chủ yếu sống bằng nghề nông nghiệp, thu nhập thấp. Khi bắt đầu xây dựng NTM, xã mới đạt 6/19 tiêu chí. Xác định rõ những khó khăn đó, lãnh đạo xã đã tích cực huy động nguồn lực xã hội hóa để xây dựng NTM. Trong quá trình huy động, xã kịp thời biểu dương các tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến, những mô hình, cách làm hay trong công tác vận động nhân dân tham gia xây dựng NTM. Nhờ đó, nhân dân và các đơn vị, doanh nghiệp trong và ngoài huyện đã tích cực tham gia, ủng hộ, đóng góp xây dựng NTM bằng nhiều hình thức như: Ủng hộ ngày công lao động, hiến đất, hỗ trợ kinh phí để các xã triển khai các hợp phần trong xây dựng NTM.

Hay tại xã Tạ Xá (huyện Cẩm Khê) với 100% là đồng bào công giáo, thu nhập của nhân dân trong xã thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao (22%). Đến nay, Tạ Xá chỉ đạt 13/19 tiêu chí NTM nhưng cấp ủy, chính quyền đã đoàn kết thống nhất tuyên truyền vận động nhân dân khắc phục khó khăn đóng góp kinh phí, vật liệu, ngày công, hiến đất xây dựng giao thông nông thôn, nội đồng. Tiêu biểu như 13 hộ gia đình ở khu 6, khi làm đường nông thôn, mỗi gia đình đã tự nguyện hiến từ 200 - 500m đất, nhà nào không có đất thì góp tiền, góp công. Bà Nguyễn Thị Thành ở khu 6 phấn khởi nói: “Khi xã có chủ trương mở rộng đường cửa Bồng ở khu 6, người dân chúng tôi rất đồng tình ủng hộ. Mặc dù hoàn cảnh gia đình còn khó khăn nhưng vì lợi ích chung của cộng đồng, gia đình tôi hiến trên 250m2 đất góp phần cùng với bà con trong khu làm đường bê tông dài 600m. Sắp tới con đường sẽ được đổ bê tông sạch sẽ, bà con ở đây ai cũng thấy phấn khởi”.

Tính đến tháng 6/2019, toàn tỉnh đã huy động tổng nguồn vốn cho xây dựng NTM đạt trên 12.640 tỷ đồng. Trong đó, ngoài vốn ngân sách từ trung ương, địa phương thì vốn huy động từ doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế là 1.040,2 tỷ đồng; vốn cộng đồng dân cư là 1.518,8 tỷ đồng. Mặc dù số tiền huy động từ xã hội hóa chiếm tỷ lệ chưa nhiều nhưng qua đó thể hiện vai trò chủ thể của người dân trong xây dựng NTM, góp phần quan trọng trong kết quả xây dựng NTM ở nhiều địa phương.

Theo kế hoạch xây dựng NTM của tỉnh giai đoạn 2021 - 2025, dự kiến nguồn vốn cần sử dụng trong giai đoạn này là 10.200 tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương 1.500 tỷ đồng; ngân sách địa phương 3.000 tỷ đồng; vốn huy động từ doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế khác là 500 tỷ đồng; vốn cộng đồng dân cư và các huy động khác là 700 tỷ đồng. Với nguồn vốn trên sử dụng trong thực hiện xây dựng NTM đến hết năm 2025, toàn tỉnh có thêm tối thiểu 1 huyện đạt chuẩn NTM; 65% số xã đạt chuẩn NTM; không còn xã đạt dưới 10 tiêu chí; có 80% số khu dân cư đạt chuẩn NTM (trong đó có tối thiểu 10% số khu dân cư NTM kiểu mẫu). Để đạt được mục tiêu đề ra, thời gian tới, các địa phương tăng cường thực hiện các giải pháp huy động nguồn lực từ tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân trên địa bàn và những người con của quê hương sống, công tác xa quê đóng góp cùng thực hiện chương trình xây dựng NTM. Đồng thời tăng tính minh bạch, công khai dân chủ trong thực hiện các nguồn vốn để tạo sự đồng thuận trong dân; có chính sách hỗ trợ cho những địa phương phấn đấu đạt chuẩn NTM. Huy động tối đa nguồn lực của địa phương để duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí đã đạt. Tích cực tuyên truyền, vận động nhân dân tự nguyện tham gia đóng góp kinh phí, ngày công lao động, hiến đất để tập trung phát triển hệ thống hạ tần cơ bản như giao thông, thủy lợi, nước sạch, môi trường, công trình văn hóa ở nông thôn.