1. Giới thiệu chung

Miếu Trò thuộc xóm Trám, nay là khu 9, xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. Miếu thờ nữ thần Ngô Thị Thanh, con gái ông Ngô Quang Diệu, tương truyền là người có công tập hợp dân làng về sống tập trung tại xóm Trám và là người dạy dân cách trồng lúa, chăn nuôi, dệt vải. Sau khi bà mất, nhân dân tưởng nhớ công ơn, đã lập miếu thờ bà.

(Khuôn viên Miếu Trò)

2. Văn hóa lịch sử

Theo các cụ cao niên kể lại, miếu Trò được xây dựng không rõ năm nào, trong thời kỳ phong kiến, miếu quay hướng Đông, kiến trúc chữ Nhất, 01 gian, 02 trái. Do chiến tranh và lũ lụt, miếu bị xuống cấp, hư hỏng nặng, năm 2000, miếu Trò được khôi phục. Miếu Trò hiện nay được đại trùng tu vào năm 2018, theo hướng Đông Nam, kiến trúc kiểu chữ  Nhất (-), 1 tòa, 1 gian 2 chái, thờ ngang, kiểu nhà 4 mái, đao cong, bộ khung kết cấu kiến trúc gỗ, mái lợp ngói mũi, cửa bức bàn 4 cánh... Phía ngoài, bên phải miếu Trám là hồ Trám, phía trước là nghi môn tứ trụ truyền thống cùng với tường bao 3 phía tạo nên một không gian thâm nghiêm, kín đáo cho ngôi miếu. Thượng cung miếu Trám là nơi cất giữ vật linh Nõ - Nường, quanh năm khóa kín, chỉ mở một lần vào lễ mật. Hai biểu tượng vật linh Nõ - Nường bằng gỗ có hình chày và hình mu rùa 3 góc, có đục lỗ ở giữa, được sơn son, bọc vải đỏ, đặt trong hòm gỗ sơn đỏ cất kín trên thượng cung. Trong miếu Trò lưu giữ các cổ vật, di vật: Bát hương đá, bức đại tự có ghi dòng chữ "Tối linh từ"... Phía trước miếu Trám có đôi câu đối bằng chữ Hán viết trên gỗ.

(Vợ chồng diễn viên được chọn thực hiện Lễ mật)

3. Sự kiện lễ hội

Lễ hội Trò Trám từ xa xưa được định kỳ tổ chức vào 2 ngày, ngày 11 và 12 tháng Giêng ở miếu Trò, điếm Trám và khu vực xóm Trám. Ngày 11 tháng Giêng có Lễ cáo tế thành hoàng làng; Lễ túc chực; Lễ mật vào giờ Tý (12 giờ đêm), gọi là lễ “linh tinh tình phộc”, là một dạng của lễ cầu sinh thực khí, nghi lễ linh thiêng nhất trong năm của người dân xóm Trám để cầu mong sự sinh sôi nảy nở cho con người và vạn vật. Ngày 12 tháng Giêng: Rước lúa thần, một nghi lễ mang tính chất cầu cho mùa màng tươi tốt và ca ngợi tổ tiên đã tìm ra lúa, dạy dân trồng lúa nước; trò trình nghề “Tứ dân chi nghiệp” đặc sắc của Lễ hội Trò Trám trên sân miếu Trò.

(Một số hình ảnh về Lễ hội Trò Trám)

Huyện đoàn Lâm Thao